Giá Vốn Bán Hàng Và Những Lỗi Sai Phổ Biến Bạn Nên Biết
Trong bất kỳ doanh nghiệp nào, giá vốn hàng bán là một trong những yếu tố quan trọng cần được quản lý và kiểm soát chặt chẽ. Giá vốn không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp mà còn là chìa khóa để xác định giá bán sản phẩm và dịch vụ một cách hợp lý. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào định nghĩa, tầm quan trọng, các thành phần, phương pháp tính, ảnh hưởng và cách quản lý giá vốn hàng bán một cách hiệu quả.
Tầm quan trọng của giá vốn hàng bán
Xác định lợi nhuận
Giá vốn hàng bán là một trong những yếu tố then chốt để xác định lợi nhuận của doanh nghiệp. Lợi nhuận được tính bằng cách trừ giá vốn hàng bán ra khỏi doanh thu. Vì vậy, nếu giá vốn hàng bán được tính sai, lợi nhuận cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Định giá sản phẩm/dịch vụ
Giá vốn hàng bán là cơ sở để doanh nghiệp xác định giá bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Nếu doanh nghiệp không tính chính xác giá vốn, việc định giá sản phẩm/dịch vụ sẽ bị sai lệch, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và lợi nhuận của doanh nghiệp.
Quản lý tồn kho
Giá vốn hàng bán cũng ảnh hưởng đến quản lý tồn kho của doanh nghiệp. Nếu giá vốn hàng bán được tính không chính xác, việc theo dõi, kiểm soát và đánh giá hiệu quả sử dụng tồn kho sẽ gặp khó khăn.
Đánh giá hiệu quả hoạt động
Giá vốn hàng bán là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Nếu giá vốn hàng bán cao hơn mức cần thiết, có thể cho thấy doanh nghiệp đang quản lý chi phí kém hiệu quả.
Các thành phần của giá vốn hàng bán
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Đây là chi phí liên quan trực tiếp đến việc sản xuất sản phẩm, bao gồm các loại nguyên vật liệu chính như nguyên liệu, nhiên liệu, vật tư... Chúng chiếm tỷ trọng lớn trong giá vốn hàng bán.
Chi phí nhân công trực tiếp
Đây là chi phí liên quan trực tiếp đến lao động sản xuất, như tiền lương, tiền thưởng, bảo hiểm xã hội... của công nhân trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất.
Chi phí sản xuất chung
Đây là các chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất nhưng không trực tiếp liên quan đến sản phẩm, như chi phí điện, nước, bảo dưỡng máy móc, khấu hao tài sản...
Chi phí mua hàng hoá
Đối với các doanh nghiệp kinh doanh mua bán hàng hoá, giá vốn hàng bán sẽ bao gồm chi phí mua hàng hoá (chưa kể các chi phí khác như vận chuyển, bảo quản...)
Chi phí khác
Ngoài các chi phí trên, tuỳ theo đặc thù của từng ngành nghề, doanh nghiệp còn có thể phát sinh các khoản chi phí khác như chi phí bảo hành, chi phí khuyến mãi, hỗ trợ khách hàng...
Phương pháp tính giá vốn hàng bán
Phương pháp bình quân gia quyền
Đây là phương pháp tính giá vốn hàng bán phổ biến nhất, theo đó giá vốn sẽ được tính dựa trên giá trị bình quân của tồn kho đầu kỳ và nhập kho trong kỳ. Phương pháp này đơn giản và dễ áp dụng.
Phương pháp nhập trước, xuất trước (fifo)
Theo phương pháp này, hàng hoá xuất bán đầu tiên sẽ được tính giá vốn theo giá trị nhập kho đầu tiên. Phương pháp này phù hợp khi giá nguyên vật liệu tăng trong kỳ.
Phương pháp nhập sau, xuất trước (lifo)
Ngược lại với FIFO, LIFO tính giá vốn dựa trên giá trị nhập kho mới nhất. Phương pháp này phù hợp khi giá nguyên vật liệu giảm trong kỳ.
Phương pháp xác định giá riêng biệt
Đây là phương pháp tính giá vốn dựa trên chi phí thực tế phát sinh cho từng đơn vị hàng hoá. Phương pháp này chính xác nhưng khá phức tạp và chỉ áp dụng cho một số trường hợp đặc thù.
Phương pháp định mức
Theo phương pháp này, giá vốn được tính dựa trên định mức chi phí sản xuất tiêu chuẩn. Phương pháp này đơn giản nhưng có thể dẫn đến chênh lệch so với thực tế.
Ảnh hưởng của giá vốn hàng bán đối với doanh nghiệp
Lợi nhuận
Giá vốn hàng bán trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Nếu giá vốn cao hơn mức cần thiết, lợi nhuận sẽ bị giảm, ảnh hưởng đến khả năng tăng trưởng và phát triển của doanh nghiệp.
Khả năng cạnh tranh
Giá vốn hàng bán cao sẽ khiến doanh nghiệp phải tăng giá bán sản phẩm/dịch vụ, làm giảm khả năng cạnh tranh so với các đối thủ.
Quản lý tồn kho
Nếu giá vốn hàng bán được tính sai, việc quản lý tồn kho sẽ gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tình trạng tồn kho thừa hoặc thiếu hụt.
Ra quyết định
Giá vốn hàng bán là một trong những thông tin quan trọng để doanh nghiệp ra các quyết định liên quan đến sản xuất, kinh doanh như định giá sản phẩm, đầu tư mở rộng, v.v. Nếu thông tin này không chính xác, các quyết định của doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng.
Chiến lược quản lý giá vốn hàng bán hiệu quả
Xác định chính xác các thành phần giá vốn
Doanh nghiệp cần rà soát và xác định chính xác các khoản mục cấu thành giá vốn hàng bán, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công, sản xuất chung và các chi phí khác. Việc này giúp doanh nghiệp nắm rõ cơ cấu giá vốn, từ đó có biện pháp quản lý hiệu quả hơn.
Áp dụng phương pháp tính giá vốn phù hợp
Tùy theo đặc thù hoạt động, doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp tính giá vốn hàng bán phù hợp, như bình quân gia quyền, FIFO, LIFO, định mức... Việc áp dụng phương pháp phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp tính toán giá vốn chính xác hơn.
Kiểm soát chi phí sản xuất
Doanh nghiệp cần thường xuyên rà soát, kiểm tra và quản lý chặt chẽ các khoản chi phí sản xuất như nguyên vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất chung... Việc này giúp doanh nghiệp kiểm soát được mức độ hợp lý của giá vốn.
Áp dụng công nghệ thông tin
Việc ứng dụng công nghệ thông tin, hệ thống quản lý tài chính - kế toán sẽ giúp doanh nghiệp theo dõi, kiểm soát giá vốn hàng bán một cách chính xác và kịp thời hơn.
Liên tục cải thiện quy trình sản xuất
Doanh nghiệp cần không ngừng cải thiện, tối ưu hoá quy trình sản xuất nhằm giảm thiểu các khoản chi phí không cần thiết, từ đó giảm giá vốn hàng bán.
Những lỗi phổ biến trong quản lý giá vốn hàng bán
Không tính đủ các khoản chi phí
Một số doanh nghiệp chỉ tính đến chi phí trực tiếp như nguyên vật liệu, nhân công mà bỏ qua các chi phí gián tiếp khác.
Sử dụng phương pháp tính giá vốn không phù hợp
Doanh nghiệp áp dụng phương pháp tính giá vốn không phù hợp với đặc thù hoạt động, dẫn đến giá vốn bị tính sai.
Không cập nhật kịp thời các thay đổi
Khi có sự thay đổi về giá nguyên vật liệu, công nghệ sản xuất, doanh nghiệp không cập nhật kịp thời vào giá vốn hàng bán.
Phân bổ chi phí sản xuất chung không hợp lý
Việc phân bổ các khoản chi phí gián tiếp vào giá vốn hàng bán không được thực hiện một cách hợp lý.
Không theo dõi chặt chẽ tồn kho
Doanh nghiệp không theo dõi chặt chẽ tình hình tồn kho, dẫn đến việc tính toán giá vốn hàng bán không chính xác.
Nguồn Tham Khảo
Peter J. Eisen, Michael G. Van Breda, "Cost Accounting: A Managerial Emphasis", Oxford University Press, 2018.
Charles T. Horngren, Srikant M. Datar, Madhav V. Rajan, "Cost Accounting: A Managerial Emphasis", Pearson, 2019.
James Jiambalvo, "Managerial Accounting", Wiley, 2018.
Trên đây là những thông tin cơ bản về giá vốn hàng bán, tầm quan trọng của việc quản lý giá vốn hàng bán đối với doanh nghiệp, các thành phần, phương pháp tính toán, ảnh hưởng và chiến lược quản lý hiệu quả. Việc quản lý giá vốn hàng bán đòi hỏi sự chính xác, kiểm soát và liên tục cải thiện để đảm bảo hoạt động kinh doanh suôn sẻ và hiệu quả. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần đối mặt với những thách thức và lỗi phổ biến trong quản lý giá vốn hàng bán. Để thành công, việc áp dụng các xu hướng mới nhất và nắm vững kiến thức về giá vốn hàng bán là điều cần thiết.
